200 jaar geleden begon een groep van zo’n 7000 arbeiders aan een gigantische klus. Het graven van het kanaal Zuid-Willemsvaart tussen Den Bosch, Berlicum, Den Dungen, Schijndel, Wijbosch, Veghel en zo verder landinwaarts naar Maastricht.
Dat had een enorme impact op het landschap en op alle gemeenschappen. Zowel economisch als sociaal-maatschappelijk en cultureel. Er ging een nieuwe wereld open. De Zuid-Willemsvaart is niet meer weg te denken, zelfs een levensader geworden voor de economie van Meierijstad (waartoe Schijndel behoort). Dit boek gaat nog een stap verder dan alleen het beschrijven van de historie van de Zuid-Willemsvaart voor genoemde dorpen en steden. Aspecten als economie en vestiging van bedrijven, leven aan het water, wonen bij het water, natuur en milieu (ook innovaties) en sociaal-maatschappelijke gevolgen van de aanleg van het kanaal komen aan bod.
Niet eerder is er ook een link gelegd in voorgaande publicaties met de komst van het Máximakanaal en de gevolgen daarvan voor het economisch bruisend hart van Meierijstad aan de Veghelse havens. Zo werd de herbestemming van het industrieel erfgoed van het CHV-complex met de komst van de Noordkade ‘2.0’ ook een succes. Er ontstond een bruisend cultureel nieuw hart voor Veghel met een nieuw theater De Blauwe Kei als een van de vele trekkers. Grappig dat bijna op dezelfde plek 120 jaar geleden ook een cultureel hart was gevestigd. Voor Schijndel komen onder meer de archeologische vondsten uit de oertijd aan bod langs het kanaal, de komst van een ‘aanlegplaats’ en waarom Schijndel geen haven kreeg en Veghel wel. Een aanlegplaats waar overigens wel een steenfabriek kwam te staan en later de Houtindustrie Schijndel terecht kwam. Het verbreden van de Zuid-Willemsvaart en het verplaatsen van sluiswachtershuisje, het bouwen van een nieuwe grote sluis Schijndel en de natuur die profiteert van de veranderingen: komst van de bever.
Een grote variantie aan onderwerpen passeert dus de revue. Bedrijven die zich vestigden, bedrijven die weer vertrokken. De beurtvaart, de stoomboten, de turfvaart en het vervoer van ‘kuussen’ uit Veghel naar de veemarkt in Den Bosch. De kleine en grotere ‘stronthavens’ waar werd gehandeld in dierlijke en menselijke mest, voorafgaand aan de komst van kunstmest.
De mensen die hun brood verdienden op en aan het water. Verdwenen bruggen en sluizen en hun brugwachters. Het succesverhaal van de verbreding naar vaarklasse IV en de boost die het gaf aan de industrie in Veghel. Verleden, heden en ook toekomst worden belicht. Schepen varen immers al dieselelektrisch en zijn op weg naar volledig emmisievrij. Alle verhalen zijn een mix van historie, interviews met mensen die ‘hun’ verhaal hebben met de Zuid-Willemsvaart, wetenswaardigheden en anekdotes.
Het geheel rijk geïllustreerd met foto’s. In een compleet naslagwerk maakt dit boek letterlijk een bootreis van de Maas en Crèvecoeur in Den Bosch, via het Diezekanaal naar de binnenstad van Den Bosch. Van daaruit richting het Máximakanaal en zo door naar Schijndel en Veghel. De aanleg en bouw van dit Máximakanaal komt ook uitgebreid aan bod. Zo komt het totale maritieme landschap in het Groene Woud in beeld. Een landschap dat sinds 1822 regelmatig aan veranderingen onderhevig was door economische wensen van de scheepvaart.
Hierin o.a. ook : het verhaal van de Heeswijkse brug met de brugwachter die thuis zijn eigen brug wilde opbouwen. Maar ook een verhaal over kasteel Heeswijk en het gebied van dynamisch beekdal en de kanoverhuur hier naast de Zuid-Willemsvaart.
Auteur: Domien van der Meijden
Dit boek wordt op 11 mei gepresenteerd op de Noordkade in Veghel.
