Behoren onze overledenen nu tot die mensen waarover Jezus het heeft in deze zaligsprekingen? Ja. Behoren onze overledenen tot die 144.000 uit alle stammen van Israël? Ja. Horen onze overledenen ook nog bij ons? Ja. Ik zeg ‘ja’ omdat ik geloof dat zij die ons ontvallen zijn, nu op een geheel andere manier voortleven in een nieuwe dimensie, voorbij die grens van de dood.
Hoe weten we dit? Waarop stoelt ons verlangen, ons geloof? Ik nodig u uit om heel even stil te zijn, te denken aan degene waarvan u houdt en die overleden is. (…) Is hij of zij niet aanwezig als u stil bent en denkt aan deze persoon? Hóe een overledene nu verder leeft, weet ik niet. Dát hij of zij verder leeft, geloof ik. Wanneer ik er in geloof dan hoop ik me er ook naar te gedragen. We zien dat bij al die toegewijde mensen die de graven op onze kerkhoven verzorgen, we zien het hoe we stilstaan bij de overledenen in deze kerk, we zien het bij een evenement als Alle Zielen. We zien het ook bij allerlei uitingen in bijvoorbeeld de reclamewereld. De roomkaas Philadelphia waar engelen op wolken elkaar mee verwennen: het is een hemelse smaak. Een kindje van een vriend, zeven jaar oud, dat geschept wordt door een bestelauto, zeven meter in de lucht wordt geslingerd en het er levend afbrengt: er zat een engeltje op haar schouder. Ergens blijven mensen ongeneeslijk gelovig. Ik meen dat God het zo in ons DNA heeft gestopt. Of – om het Bijbels te zeggen – we zijn geschapen naar zijn beeld en gelijkenis. Aan dit geloof mogen wij ons toevertrouwen.
Er is meer… Ik laat me leiden door dat stukje uit de openingstoespraak van Jezus waarin het niet alleen gaat over hen die ons in dit menselijke bestaan zijn voorgegaan, maar waarin het ook gaat over ons, nú, wij die ons bezighouden met alledaagse dingen. Die alledaagse dingen zijn de armoede bij sommigen in onze dorpen, één op de zes huishoudens, het is verdriet in allerlei vormen, het is zachtmoedigheid, vrede zoeken (ook in de gezinnen), het is verlangen dat ieder mens voldoende mogelijkheden krijgt om gelukkig te zijn of te worden, het gaat om kracht wanneer je om je geloof bespot wordt (komt meer en meer voor en daarom houd je je mond maar op feestjes). Ik denk dat al deze kanten van ons dagelijks leven te maken hebben hoe we in het leven staan én hoe we een christelijke houding in onszelf laten groeien. Het gaat dus concreet om een houding, een gelovige houding. En die houding voedt in ieder geval in mij een vertrouwen dat wat ik hier op aarde doe, ook blijft wanneer ik eenmaal definitieve mijn ogen sluit en naar die Liefdevolle Ruimte van God mag gaan.
Ik raak er nooit aan gewend bij ziekenzalvingen, hoe doodzieke mensen tot vrede komen, of zijn gekomen. Verzoend met het leven en dan ook verzoend met God. Ik zie het aan hun ogen, of dat ze – terwijl ze al enige tijd hun ogen niet meer hebben opgedaan – tijdens de viering van de zalving hun ogen opendoen en ieder weer aankijken. Wat een geschenk, wat een genade. Het neemt het verdriet van het afscheid niet weg maar maakt het wel anders. Het zorgt er ook voor dat wij die achter blijven dankbaar kunnen verder gaan met wie die lieve vader, die lieve moeder is geweest én blijven zal.
Goed afscheid nemen, goed gedenken is een levenskunst. Ik merkte dat bij die tien dagen van het proces van MH17 waarin de nabestaanden aan het woord zijn gekomen. Ik heb toen gebeden. Ik heb gebeden om echte troost zodat verdriet kan groeien tot verzoening met het onherroepelijke. Wanneer komt het moment om het leven weer op te pakken omdat je daardoor degene om wie je rouwt echt recht doet? Wat bij MH17 in het groot langskomt, lees ik ook op Facebook waar mensen uit onze dorpen niet over hun verdriet heen komen…
Lieve mensen: aan onze omgang met de doden kunnen we zien hoe wij in het leven staan, het alledaagse leven, hier en nu. Wie accepteert dat zijn leven eindig is en echt niet altijd volmaakt en supergelukkig, wie gelooft in Iemand, de Eeuwige, God, die er altijd is als dragende grond en liefdevol perspectief, die mens is gewoon zoals een mens behoort te zijn: reëel, basic, gelovig en vertrouwvol. Een mens die veilig is bij God, ook over de grens van de dood heen.
Joost Jansen, pastor
