‘Ik bepaal zelf wel wat ik wil.’ ‘Al dat corona-gedoe, ik wil weer vrij zijn.’ Zelfs lijsttrekkers van politieke partijen proberen stemmen te trekken door een ideaal van vrijheid voor te spiegelen waarbij vrijheid wordt opgevat als ‘ik doe mijn eigen zin’. Ik ken iemand die bij het minste tegengeluid de ander uitmaakt voor ‘dictator’.
Tot aan een jongetje waarvan de voornaam betekent ‘ik ben de heer van het volk’ en dit zijn moeder toeroept als zij hem grenzen stelt… Wat is vrijheid? Deze vraag is nogal actueel bij alle beperkende maatregelen die ons door de pandemie worden opgelegd.
‘Wat is vrijheid?’ is de ook de vraag voor de Hebreeën die door Mozes uit Egypte worden geleid naar een Beloofd Land. Je kunt begrijpen dat wanneer je lange tijd onderdrukt bent je even uit je dak wilt gaan. Niet meer al die beperkingen. Maar dan bouw je geen samenleving op, geen samen-leven. Want wanneer er geen elementaire afspraken zijn dan wordt de vrijheid van de een de overheersing door een ander. Onder het mom van ‘vrijheid’ zijn veel mensen onderdrukt. Wil je samen in vrijheid leven dan zullen er ook regels gesteld moeten worden. Het begint al in de gezinnen. Mozes kreeg – zo gaat het verhaal – van God Tien Geboden: over de eer aan God, de Ene en Unieke, en over het samenleven van mensen: eer je vader en je moeder, moordt niet, enz. Letterlijk staat er in de Hebreeuwse grondtekst: de Tien Woorden. Het klinkt wat vriendelijker. Je kunt zelfs zeggen: tien richtlijnen voor een vruchtbaar samenleven. De Universele verklaring van de Rechten van de mens in 1948 is hieruit afgeleid. Mensen moeten nu eenmaal afspraken maken om er geen puinhoop van te maken.
Dit is ook duidelijk in het evangelie van vandaag: met alle goede bedoelingen (en kijk maar naar onze bedevaartsoorden) ontstaat er een levendige handel in allerlei snuisterijen en religieuze voorwerpen. We weten het: daar gaat het niet om, maar ze kunnen wel de overhand krijgen. Hebt u opgemerkt dat het Jezus alleen maar gaat om de dieren en om de tafeltjes met geld? Ik heb niet gehoord dat hij de mensen eruit geselt. Die moeten vooral blijven, maar anders, nu gericht op het met elkaar bouwen van een huis van God met mensen. En dan zijn we bij onszelf aangekomen, want die opbouw, dat bouwen aan een huis van mensen, wordt ook van ons gevraagd.
Jezus gaat door met een geheimzinnig woord: breek deze tempel af en in drie dagen bouw ik hem weer op. Ik hoor mensen denken: dat gaat natuurlijk over zijn dood over enkele weken en dat Jezus na drie dagen weer gewekt wordt tot leven, verrijzenis. Dat is zo. Voor mij heeft het ook een andere betekenis. Het is voor mij een kracht om bij afbraak – in welke vorm dan ook – te blijven vertrouwen op nieuwe krachten, op een nieuw, bevrijdende omgaan van mensen met elkaar. Hoe kom ik hierop? Omdat ik het zelf nodig heb in dit corona-jaar, omdat ik zie dat overal mensen worstelen om – ook economisch - het hoofd boven water te houden, omdat ik geloof dat afbraak vaak weer de humus geeft voor nieuwe ontwikkelingen. Een nieuw, anders normaal.
Dat nieuwe, andere normaal waarnaar wij smachten, vraagt om nieuwe grenzen. Denk maar eens aan het vliegverkeer. Hoe lastig zullen sommige mensen het vinden wanneer ze niet meer ongebreideld hun gang kunnen gaan. Anderen zullen de gestelde grenzen oppakken omdat het goed is voor onze samenleving en voor de toekomstige generaties. Welke wereld laten we aan hen achter? Vrijheid is gebaat bij wijze regels. Eer God, de Schepper, eer je vader en je moeder, neem niet weg wat niet van jou is en doodt niet… Zomaar wat geboden (uit de Tien) om ieders vrijheid te begeleiden.
Wat is vrijheid? Of moet ik vragen: waartoe dient mijn vrijheid? Dient mijn vrijheid om op een ontspannen en opbouwende wijze met anderen op te trekken? Dient mijn vrijheid om te bouwen aan dat ‘samen’, hier in onze parochie, in onze dorpen? Dan helpt deze kijk op vrijheid om te groeien aan anderen, en om ook vreugde aan elkaar te beleven!
Joost Jansen, pastoor
