Niet één man met een onreine geest afgelopen week. Neen, hordes mensen met onreine geesten die de boel kort en klein slaan. Opgekropte frustratie die plotseling opkomt, de brandende lont in het kruitvat. Dit evangelieverhaal is van alle tijden. Maar is er vandaag ook iemand die kan zeggen: ‘Zwijg stil en ga uit hem weg’? Was het maar zo eenvoudig…
Hoe komt het dat deze schreeuwer in de synagoge van Kafarnaüm zich plotseling zo laat zien? Het zou best kunnen dat Jezus dit heeft opgeroepen, niet moedwillig maar wel door wie Hij is. Gebeurt het niet bij ieder van ons dat we openhartiger zijn bij mensen die een bepaald gezag uitstralen en waarvan we intuïtief aanvoelen dat wat we zeggen bij hen veilig is? Ik ken mensen die wanneer iemand iets positiefs zegt, zij op de negatieve tour gaan. Altijd kont tegen de krib. Ik vermoed dat dit in een ver verleden dit is ontstaan en gegroeid. Agressie komt ergens vandaan. Wanneer ze tegen grenzen aanlopen dan ontploffen ze, zoals we deze week hebben gezien.
Er wordt niet veel over die man met de onreine geest gezegd. Het is gewoon een schreeuwer. Er wordt des te meer gezegd over Jezus. Wie is Hij toch dat zelfs onreine geesten aan Hem gehoorzamen? Jezus roept nieuwsgierigheid op, dat is de bedoeling van dit verhaal. Opdat wij de goede vragen stellen, niet alleen over Hem maar ook over onszelf. Hoe komt het dat Hij niet disproportioneel reageert? Hij mept niet terug, veegt die synagoge niet schoon. Wat doet Jezus: Hij spreekt de boze geest in die man aan. Deze schreeuwer is meer dan zijn boze geest. Deze mens is ook een kind van God, hoe vreemd hij zich ook gedraagt. Deze man heeft wellicht een vrouw en kinderen, misschien is hij thuis wel heel anders. In ieder geval heeft hij een vader en moeder die van hem houden (of gehouden hebben). Ik denk dat Jezus op die manier naar mensen kijkt ook als die mens over de schreef gaat. De schreeuwer wordt niet opgesloten in een oordeel, hij kan veranderen. Iedere mens kan veranderen hoe erg de ‘boze geest’ die in hem heerst ook is. Dat is de gelovige houding van het evangelie, dat is tenminste Blijde Boodschap. Niemand is veroordeeld tot de misstap die hij gepleegd heeft.
Ik vind dit een lastige evangelische raad. Zoals velen in dit land reageer ik: hard straffen, de agressie de kop indrukken, laten betalen voor wat de relschoppers vernield hebben. Maar lost dit op den duur de agressie op? Hoe genees je mensen van een ‘boze geest’. Ik denk eerder door ze als mens te zien zoals Jezus dit doet in dit kleine stukje uit het evangelie van Marcus. Naast mensen die een halt toeroepen aan agressie, hebben we vandaag ook mensen nodig die verder kijken. In de Bijbel noemen ze zulke mensen profeten. Mozes in de eerste lezing, die zelf een profeet is, zegt dat er steeds in een gemeenschap profeten zullen opstaan. Hij zegt dit met oog op Jezus, Mozes zegt dit met het oog op iedere tijd, ook de onze. Een profeet is iemand die spreekt namens God. Hoe die dat kan? Het kan alleen als je met Hem bezig bent. Gewoon je afvragen in de dagelijkse dag: hoe zou God hier nu tegenaan kijken? Wat zou Hij zeggen? Of denk eens aan hoe Jezus het gedaan zou hebben? Iemand ging eens fors over de schreef. Hij reageerde disproportioneel op enkele mensen. Het werd ruzie. De volgende dag probeerde hij bij een medebroeder begrip te krijgen. Deze zei alleen: Wat zou Jezus gedaan hebben? Later zei hij: Jezus zou niets gezegd hebben en door de menigte heen gelopen zijn. Ik hoop dat hij het een volgende keer ook doet.
Het is nu ’s avonds rustiger geworden, geen rellen meer. Maar de agressie is natuurlijk niet weg. Mensen met een ‘onreine geest’ zijn er te over. Toen en nu. Wij als christenen staan in een traditie waarin iedere mens telt, hoe vreemd hij of zij zich ook gedraagt. Iedere mens is kind van God en draagt dat op de een of andere manier in zich mee, hoe beschadigd ook. Echte agressie los je niet op door hardere maatregelen. Er is alleen de weg van de ontmoeting met een beschadigd iemand. Niet iedereen zal dit willen of kunnen. Maar wanneer je vertrouwt op die goddelijke aanraking in je dan kun je het. Dan geneest ook die schreeuwer van binnen en heb je iemand thuis gebracht bij zichzelf en bij God.
Joost Janssen
