Waarschijnlijk hebben velen van jullie eens iemand zien sterven. Het is steeds een unieke gebeurtenis. Het kan trouwens maar één keer in een mensenleven gebeuren…! Er zijn mensen die heel bewust hun ogen sluiten en heengaan. Zij ontslapen. Dat is ook de uitdrukking in de traditie van de Oosterse kerken voor het feest dat we vandaag vieren: Maria Tenhemelopneming.
De Oosterse christenen hebben het over het ‘ontslapen van Maria’. ‘Ontslapen’ betekent dat je begint te slapen, een slapen zonder einde. Het wil zeggen dat deze slaap uitmondt in een ander manier van ‘er zijn’. Op dit feest van Maria Tenhemelopneming gaat het over die andere manier van ‘er zijn’, van Maria natuurlijk in aansluiting op haar zoon Jezus, maar ook een beetje over ons, want allemaal verlaten we ’n keer dit aardse bestaan. Het blijft me fascineren.
Hierover spreken is vandaag niet sexy. Bij een overlijden wordt meestal gesproken over een ‘afscheidsviering’. Voor mij verwijst dit naar het voorbije leven van de overledene. Dat leven is voorbij, we nemen er ‘afscheid’ van. Over en uit. Ik spreek liever van een uitvaart: we brengen als gelovige gemeenschap de overledene over de grens van de dood heen naar een nieuwe Ruimte van Licht, Vrede, Liefde, de eeuwige Rust van God. De Ruimte waarnaar anderen ons zijn voorgegaan. Jezus voor ons als eerste, en vóór Hem alle heiligen van het Eerste Verbond, ná Hem Maria en de mensen van het Nieuwe Verbond. Wat Maria niet allemaal kan oproepen op deze dag! Haar ‘ontslapen’ opent voor ons perspectieven.
Hoe is dit zo bij haar gekomen? Zou ze dit zelf van te voren geweten hebben? Natuurlijk niet. Ook zij heeft moeten leren om stap voor stap, ervaring na ervaring, te blijven vertrouwen op de God waarvan we de barmhartigheid gedenken voor eeuwig jegens Abraham en zijn geslacht. U herkent hier de woorden die Maria in haar danklied heeft gezongen. Het Magnificat herbergt veel rijke ervaringen die de Traditie aan Maria heeft toegeschreven. God is voor haar een redder die neergezien heeft op de kleinheid van zijn dienstmaagd. Daar staat al heel wat. Daar staat dat zij een innige verbondenheid heeft met God en dat zij hierin dienend is. Soms is dit onvolwassen opgepakt in de zin dat Maria – zoals de meeste vrouwen in vroegere tijden - maar een ondergeschikte rol heeft ingenomen. Ik denk het niet. Wie uit overtuiging een ondergeschikte rol op zich neemt, dienstbaar aan een hoger ideaal, en dat van binnenuit, is juist heel krachtig. Ik ga niet de hele lofzang van Maria na. Wat mij raakt is haar totale verbondenheid met haar Heer. Dan zeg ik iets dubbels. Want Heer kan slaan op God, de God van de Vaderen, de God die zijn engel aan haar heeft gezonden om haar te vragen om moeder te worden van zijn Zoon. ‘Heer’ kan ook slaan op Jezus zelf die al snel na zijn dood de titel Heer heeft ontvangen, zozeer is Hij verbonden met God en zijn Geest. Ik denk dat in die verbondenheid van Maria met God en haar Zoon het geheim ligt van wat we vandaag vieren. Bij haar ontslapen is die verbondenheid gewoon doorgegaan. Gewoon, maar dat is wel heel uniek en bijzonder.
We vieren op deze dag Maria, we vieren echter ook onze eigen toekomst. Als er één – Jezus - door de dood heen getrokken is, als zijn moeder Maria Hem hierin is gevolgd dan is het toch ook voor ons weggelegd? Wat moeten we hiervoor doen? De lofzang van Maria opnemen, ons met haar scharen in de voetsporen van haar Zoon Jezus, ons niet laten weerhouden door al die draken van tegenstemmen die ons willen ontmoedigen en die ons louter achteruitkijkspiegels voorhouden, ons willen fixeren op het verleden. Maria leeft ons voor dat het om ‘vooruit’ gaat, ook over de grens van dit aardse heen. Daarin zijn we als christenen tamelijk uniek en is het onze rijkdom om ons niet te laten knechten door machten die ons dwingen om maar net als die anderen te doen. Daar waar dood ons willen overmeesteren, mogen wij vertrouwen op leven. Dat geldt voor ons persoonlijk bestaan, hoeveel mensen zijn niet dood van binnen…. Het geldt ook voor al die plekken op onze aardbol waar kraters zijn geslagen en – als je goed kijkt – tekenen van solidariteit en leven zich alweer aandienen. Laten we met Maria bidden om zo’n geloofshouding…. Wees gegroet, Maria…
Joost Jansen
