Het is jaren geleden dat ik in Israël was. De bus zet me neer onderaan een kleine berg. Boven op de berg is het klooster van een Nederlandse monnik waar ik enkele dagen zal doorbrengen. Ik begin mijn klim en na vijf minuten is daar een huis van Israëlische Arabieren die me uitnodigen om even wat thee te komen drinken, ik was nu eenmaal op weg naar abba (pater) Jakob.
Ik zie de weg voor me en denk ik moet voort maken en sla de uitnodiging af. Eenmaal boven vertel ik het aan pater Jakob. Ik krijg een forse reprimande: gastvrijheid afslaan is als een ‘doodzonde’. Ik heb er van geleerd…
Een uitnodiging om ergens binnen te komen brengt altijd risico’s met zich mee. Je kunt niet meer je eigen programma draaien, je bent afhankelijk van je gastheer of gastvrouw en de andere aanwezigen. Je bent afhankelijk van elkaar. Zo ook in de twee verhalen de we zojuist gehoord hebben: Abraham en Sara en de bezoekers, Jezus met Marta en Maria, allemaal totaal verschillende mensen die elkaar op een gegeven moment tegenkomen. En dan gebeurt er wat… In beide verhalen gaat het om leven, om vruchtbaarheid. Abraham wordt overvallen door een belofte dat hij vader zal worden. Menselijkerwijs kan Sara niet meer zwanger worden, ze was er te oud voor. En toch… Bij Marta en Maria gaat het ook om leven, goddelijk leven. Eigenlijk gaat het in ons bestaan altijd om leven, of om de dood. Enkele mensen in onze omgeving hebben in de laatste weken zichzelf van het leven beroofd. Drama’s. We zijn als mens erg kwetsbaar en dat beseffen we maar amper.
Ik meen dat om echt te leven gastvrijheid onmisbaar is. Ook al kibbelen de twee zusters over wie nu de beste is, ze ontvangen hun vriend Jezus en ze blijven in beweging. Ik beluister in dit verhaal dat in hun ontmoeting met Jezus het gaat om twee zaken: luisteren en doen. De twee zusters hebben het mooi onderling verdeeld maar ‘luisteren en doen’ kunnen ook in een en dezelfde persoon zitten. Luisteren naar wat die ander zegt, of liever: wat die ander bedoelt te zeggen. Een Franse kardinaal zei eens: ik heb twee oren, een om te horen wat de ander zegt en een oor om te luisteren wat hij niet zegt. Dat noemen we onderscheidend luisteren. Wat wordt mij nu verteld? Kan ik er gelukkiger of opgewekter of hoopvoller van worden? Of word ik er sikkeneuriger van?
Bij Maria gaat het om het luisteren naar wat Jezus zegt. En wat zegt Jezus? Lees het evangelie maar. Ik heb geleerd dat lezen ook een vorm van luisteren is. De schrijver wil je wat vertellen, wil je meenemen in zijn ontdekkingen. En hij wil misschien ook wel dat je er wat me doet in je dagelijkse bestaan. Goed luisteren heeft altijd consequenties.
Daarover hebben de twee zussen Marta en Maria een fors meningsverschil. Marta ziet haar kans schoon nu Jezus er is. Misschien heeft Hij voldoende gezag om haar zus wat te activeren. Het lijkt alsof Marta aan het kortste eind trekt. Maria heeft met haar luisteren het beste deel gekozen. Arme Marta. Heeft zij nu ongelijk? Ik hoop dat het genuanceerder ligt want ik kan me niet indenken dat Jezus luie mensen kan gebruiken voor de taken in het Rijk van God. Er is veel werk aan de winkel wil vrede, liefde, gerechtigheid in onze wereld gemeengoed zijn. Waarom prijst Jezus Maria de hemel in? Omdat alles wat wij doen, wat wij moeten doen wil het leefbaarder worden, niet zonder luisteren kan. Door luisteren tasten we af welke de goede richting is. Door te luisteren vorm je je een mening, leg je verbanden, ook met andere mensen die zo nodig zijn om samen te bouwen aan dat Rijk van God.
Hoe zou het verder gegaan zijn tussen die twee zussen? Ik kan me voorstellen dat Maria zich wat voorgetrokken voelt en Marta denkt: als iemand niet voor eten zorgt dan weet je ook niet of het wel goed afloopt. Conclusie: beide insteken zijn nodig voor een samenleven in harmonie. Geldt dit ook voor ons? Laten we de tijd nemen om te luisteren, naar elkaar, maar ook naar goede verhalen zoals deze Blijde Boodschap die ons uit onze comfortzone halen. Dan zal onze inzet, ons werken, onze bedrijvigheid net even meer rust uitstralen. Ik denk dat het ons ook gelukkiger maakt, meer in harmonie. Zullen we het proberen?
Joost Jansen
