‘Ik bepaal zelf wel wat goed voor mij is…’ Herkent u deze woorden? Iedereen maakt het mee dat mensen met wie je spreekt, dit zeggen. Meestal is dan de discussie gesloten. Ieder zit in zijn eigen gelijk. Er zijn natuurlijk wetten in ons land die wat objectieve kaders scheppen anders zou het helemaal een puinhoop worden.
Voor het ‘kleinere werk’ is er dan je eigen mening die – voor sommigen – altijd waar is.
Echter… mensen die zelf bepalen wat goed is, zijn niet altijd gelukkig. Wie opgesloten raakt in eigen gelijk, mist contact met anderen. In ieder geval het wezenlijk contact dat je opent voor elkaar en waardoor je kunt groeien in geluk. Geluk heeft altijd te maken met relatie.
De priester en de leviet hadden waarschijnlijk beiden het gelijk aan hun kant. Zij hielden zich op, beroepsmatig ook, met heilige zaken zoals de dienst in de tempel van Jeruzalem. Dat zou hun gedrag op de weg van Jeruzalem naar Jericho verklaren. Zij hadden er tenslotte voor geleerd, zullen we maar zeggen. Denk je toch eens in: het contact met die gewonde man langs de weg zou hen wellicht ongeschikt maken voor de eredienst. Of misschien hadden ze wel haast. Of waren ze bezig met hun vrouw die doodziek thuis op bed lag. Toen en vandaag: we hebben meestal duizend en één redenen om ons gedrag te verklaren. Er is nog een derde mens in deze parabel van Jezus. En, om de zaak op scherp te zetten: het is ook nog een Samaritaan. Samaritanen – ze zijn er vandaag nog steeds op de West-Bank in Israël – gaan uit van het eerste gedeelte van het Eerste Verbond, het Oude Testament. Gelukkig dat in de eerste vijf boeken van de Bijbel – en de eerste lezing komt hieruit – geschreven staat over barmhartigheid, over je laten raken door een ander. Priester, leviet en Samaritaan: alle drie zouden er weet van moeten hebben. Maar wie reageert? En wat is er voor nodig?
Van de priester, de leviet en de Samaritaan – van alle drie – staat geschreven dat ze de gewonde man zien liggen. Alleen de Samaritaan krijgt medelijden. Hij laat zijn hart spreken, hij laat zich ontregelen. Je durven laten ontregelen... Er komt iets op je weg en je durft je schema te verlaten, het lijstje dat je voor die dag hebt opgesteld, je ‘bucket list’. Daar zit de crux. Je durven laten ontregelen omdat een ander je nodig heeft. Deze mensen zijn er, nog steeds. Wat is er voor nodig? Een hart dat zich kan laten raken, zich kan laten ontroeren. Ontroering gewekt door wat je aan leed ziet en ervaart. Alles wat gepland hebt voor die dag gaat even aan de kant. Je handelt, je bent nabij.
We zijn gewend om deze parabel toe te passen op onze zorg (of gebrek aan zorg) voor onze naaste. Prima, niets op aan te merken. Ik meen dat de boodschap die Jezus in deze parabel uitdraagt ook breder is. Het gaat ook om mensen die in ons economisch systeem in de vernieling zijn geraakt. Passen we dan de wet en de vele regels mordicus toe of is er ruimte voor de menselijke maat? Hoe spreken wij over mensen met een uitkering of mensen van elders die hier een veilig thuis willen opbouwen? Kunnen we ons ook hier laten ontregelen? Of zijn we veeleer de priester en de leviet die zich aan de regels houden en hun hart gesloten. Ik weet dat dit een heikel onderwerp is getuige de politieke discussies. Maar als wij ons kunnen laten ontregelen en ons laten ontroeren door een andere mens dan kiezen wij ook de juiste mensen voor onze besturen.
De Samaritaan is de mens die het grote Verhaal van God met mensen kent, zoals wij ook vele verhalen uit de Bijbel kennen. Deze Samaritaan is tevens een vrij mens die wanneer het er op aankomt, vrij en onafhankelijk weet te reageren. Hij handelt alsof hij precies weet wat God bedoelt. Dat weet je natuurlijk nooit precies maar gelukkig de mens die zo vrij is dat hij handelt vanuit God. Ik denk dat God echt plezier heeft in deze Samaritaan en bij zichzelf zegt: deze Samaritaan kan dan wel niet de hele Bijbel accepteren, hij heeft wel begrepen waar het op aankomt en wat Ik bedoel. Deze Samaritaan is een mens naar mijn hart.
En wij kunnen dat ook zijn!
Joost Jansen, pastoor
