Als aan het einde van het voetbalseizoen PSV de kampioenschaal omhoog mag heffen dan weten we dat PSV dit jaar gewonnen heeft. Vorig jaar was het Feijenoord, maar dat elftal is diep gezonken. Verheven worden en vallen: het is eigen aan veel takken van sport. Het hoort helemaal bij mens-zijn …als het maar niet mij maar een ander betreft.Je kunt je ergeren aan de gekheid van voetbal, van schaatsen en van andere evenementen die mensen in de ban houden, het gebeurt. En daarmee zullen we ook als gelovigen mee moeten dealen. Maar wat hier met soms veel heisa aan de hand is, gebeurt ook op een dieper vlak. Het is niet gemakkelijk om teruggezet te worden.
We reageren uiterst gekwetst als er haperingen komen in onze zorgvuldig opgezette plannen. ‘Ik heb recht op…’ maar dat recht krijg je niet altijd, vaak niet. Je kunt gaan procederen tot aan de Hoge Raad maar intussen is je leven wel lange tijd bepaald door innerlijk boosheid. En is het dat allemaal de moeite waard?
Het evangelie van vandaag is een beschouwing na afloop. Het is een meditatie. De schrijver – de evangelist Johannes – weet wat er allemaal gebeurd is met Goede Vrijdag en Pasen. Hij kent ook de verhalen van het Eerste Verbond – het Oude Testament – waarin vaker sprake is van een man, een vrouw van God die de grond in wordt geboord en later toch in ere wordt hersteld en dan een boodschap heeft van hoop, van vertrouwen, van liefde. Johannes kent het verhaal van de giftige slangen in de woestijn die de joden aanvallen wanneer zij vanuit het slavenhuis Egypte naar het Beloofde Land trekken. De giftige slangen staan voor het kwaad. Mozes zei: neem een slang, zet hem op een stok en kijk haar aan. Als je het kwaad in de ogen kijkt, dan kun je er vaak mee omgaan. Als je je kop in het zand steekt dan komt iets op de een af andere manier altijd terug in je leven. Dat is ervaring. Maar wie kijkt het kwaad echt aan?
Het gaat in de vastentijd over kopje-onder-gaan en weer opstaan, om het anders te zeggen: vernedering en verheffing. Dat zijn geen prettige zaken. Gelukkig dat we voor deze serieuze dingen een bepaalde tijd in het jaar hebben: de veertigdagentijd, de vasten. En dat er ook nog andere liturgische tijden zijn met meer Halleluja. Wij gaan echter in deze veertigdagentijd de weg van Jezus die zich echt heeft laten afpellen, je zou kunnen zeggen: tot op het bot. Hij heeft het gedaan uit liefde, pure liefde voor mensen. Dat heeft Hem de kop gekost. Daarom hebben we ook dat stukje uit de Efeziërsbrief gelezen. Ook zo’n boodschap waarin Boven en Beneden, vernedering en verheffing, bijeen worden gehouden. Ik moet denken aan ouders met een paar kinderen in de pubertijd: hoe vaak moeten ze niet even hun lippen op elkaar houden om de zaak thuis leefbaar te houden? ‘Later zal ik er nog wel op terugkomen’, denken ze dan. En waarom reageren ze zo? Omdat ze van hun kinderen houden en de lange termijn doelen in het oog houden. En dan maar hopen (en bidden) dat de kinderen geen grote brokken maken door bijvoorbeeld een kei van 40 kilo op een doorgaande weg te leggen, met alle gevolgen van dien. Je gaat als ouder soms door een hel heen.
Met het oog op deze ervaringen die wij allemaal kunnen hebben, is Jezus zijn weg door het leven gegaan. Pure liefde heeft Hij getoond. Uit pure liefde heeft Hij zich laten afbreken in het vertrouwen dat Hij uiteindelijk niet verloren zal gaan. Hoop tegen alle tegenkrachten in. Zelfgave. Ik geef het je maar te doen. Ik zelf kan er niet aan tippen terwijl ik wel probeer om iets van deze boodschap in mijn bestaan op te nemen. En ik hoop u ook.
Gelukkig word ik gesteund door mensen die ook zo leven. Het zijn mensen in India voor wie wij onze Vastenactie doen. Het is het Pakistaanse meisje Malala Yousafzai die zich inzet voor onderwijs voor meisjes in de hele wereld. Ze is er bijna voor vermoord én heeft een Nobelprijs gekregen. Vernedering en verheffing. Wil je echt een duurzame invloed ten goede uitoefenen dan zal het meestal gaan langs deze weg van vernedering en verheffing. Het blijkt in de realiteit altijd zo te gaan: Maximiliaan Kolbe die in Auschwitz de plek innam van een terdoodveroordeelde, Oscar Romero, Nelson Mandela, ga ze maar na. En voor alle drie: hun voorbeeld was Jezus. Hier kunnen ook wij ons voordeel mee doen.
Joost Jansen, Abdij van Berne
