overweging op 12 februari 2017
America first! America first! Deze woorden houden veel mensen over van de maidenspeech van Trump, de nieuwe president van de Verenigde Staten.
De eerste decreten van zijn hand liegen er niet om: muren bouwen in plaats van bruggen slaan, de zorg voor de kwetsbaren terugschroeven, mensen tegen elkaar in het harnas jagen. Het kan ook anders, zal Jezus zeggen. We krijgen – zoals bij de vorige zondagen – een stukje uit zijn maidenspeech. De Bergrede noemen we die. Een toespraak waarin de grote lijnen van zijn zending worden uitgezet. Geen exclusiviteit maar inclusief denken. Ieder is genodigd om met Hem mee te gaan. Wij ook. Wat is hiervoor nodig?
We krijgen een lange lijst van vermaningen, zo lijkt het. Natuurlijk begint de Bergrede met ‘Zalig zij’, maar als je dan hoort wie die ‘zaligen’ zijn dan zijn het niet de succesvollen volgens onze hedendaagse normen. Het gaat over de armen, de treurenden, de vredestichters, de barmhartigen, de mensen die vervolgd worden omwille van die Blijde Boodschap. Geen aantrekkelijk verhaal op het eerste gehoor. En dan vandaag al die vermaningen. Je hebt de ene vermaning nog niet binnen of hij wordt weer verder aangescherpt. Trouw blijven aan elkaar, ja dat is duidelijk. Maar dan niet met een schuin oog naar een andere vrouw of man kijken. Ik hoor mensen denken: ik kan mijn ogen toch niet in mijn zak houden! Je verzucht: doe ik het ooit goed?
Allereerst komt dan bij mij de vraag op: hoe lees je zo’n lang evangelie, hoe neem je al die aanwijzingen op? Jezus heeft ze ook niet helemaal van zichzelf, Hij komt er eerlijk voor uit. ‘Gij hebt gehoord dat tot onze voorouders gezegd is.’ Hij heeft de aanwijzingen vanuit zijn Traditie, de joodse. En Hij geeft aan: als je dit al gewoon bent te doen? Prima. Maar zet er een tandje bij, leg er ook je hart in. Want de vruchtbaarheid in een relatie, of die nu met jezelf is, met een ander of met anderen, of met God: die vruchtbaarheid heeft altijd te maken met je hart. Of je je laat raken door de blik en door het hart van een ander. Ik denk dat mijn geluk voor meer dan 50 % wordt bepaald door anderen. Natuurlijk moet je ook trouw blijven aan jezelf, maar de echte ontplooiing, het echte geluk zal toch komen door een ander.
Natuurlijk zijn er mensen die op al die aanwijzingen van Jezus reageren met: ik heb ze niet nodig. Ik volg mijn eigen weg en dan is het goed. Fijn, maar soms (en soms ook vaak) botst dit met andere mensen die ook alleen hun eigen weg gaan. We hebben toch op de een of andere manier wat aanwijzingen nodig om met elkaar op te kunnen trekken in vrede. We hebben onze normen en waarden. Dat is heel goed en in de aanloop naar de verkiezingen wordt hier terecht op gehamerd. Maar dan doet Jezus er een schepje boven op. ‘Maar ik zeg u…’ en Hij geeft ons een blauwdruk voor een samenleving waarin men elkaar niet naar het leven staat, maar elkaar eerder leven geeft. Een samenleving waarin men geen muren bouwt om mensen uit elkaar te houden, maar juist om bruggen te bouwen en met elkaar op te trekken. Een monocultuur is onvruchtbaar, juist het leven met verschillen geeft kleur aan ons samenzijn.
Het is goed dat we hier bijeen zijn met al onze verschillen maar ook met de keuze om met elkaar te bidden en die ene God lof en eer te brengen. Want leven in dankbaarheid is zoveel rijker dan een bestaan dat bepaald wordt door ‘het recht hebben op’. Daarom ben ik dankbaar dat eindelijk hier in onze Abdijstraat - na jaren gesteggel - Abdijstaete wordt gebouwd: voor mensen met beperkingen, zij horen te midden van ons te wonen. Trouwens: wie kent zijn eigen beperkingen niet? Daarom ben ik de goede God dankbaar dat Hij steeds met ons zijn Boodschap deelt, want uiteindelijk is alles gave. Dan mogen wij elkaar dankbaar zijn voor alle verschillen tussen ons, zoveel verscheidenheid tussen mensen die - struikelend soms - samen optrekken. En steeds die oproep bij al het goede dat je doet: laat je hart raken, laat je hart spreken. Meer dan voorgeschreven is. Dien de ander, accepteer ook dat de ander jou dient. Het samenleven wordt zoveel mooier.
Joost Jansen, Abdij van Berne
