overweging op 18 december 2016
Jozef wordt echt wakker geschud. Koning Achaz ook. Nu wij nog. Het zal je toch maar gebeuren dat je verloofde je zegt dat ze zwanger is en dat jezelf weet dat je daar geen aandeel in hebt!
Wat gaat er door je hoofd? Wat gaat er door het hoofd en het hart van Maria die een even ongewisse toekomst tegemoet gaat? Hun leven staat op losse schroeven. Zo ook bij Achaz, die slappe koning die zijn hoofd laat hangen als de vijandige legers voor de muren van Jeruzalem staan. Dan heb je juist een profeet nodig als Jesaja om de zaak wakker te schudden. ‘Kijk eens uit je doppen, Achaz, er zijn mensen die een toekomst in vrijheid aandurven. Kijk daar loopt een meisje – hoogzwanger – zij durft tenminste de toekomst aan!’ Voor wie wil zien, zijn er steeds tekenen van leven…
Het is niet altijd gemakkelijk om die tekenen van leven te zien. Die tekenen moeten dan ook echt gebeuren, dat is één. Maar je moet ook nog eens alert, wakker zijn, dat is twee. Zeg maar eens tegen mensen die vluchten uit Aleppo dat er tekenen van leven zijn. En toch kon je op Youtube enkele weken geleden een filmpje zien van het huwelijk van een jong stel tussen de puinhopen van de eens zo mooie stad. Zij zeggen: God is met ons want tussen ons is liefde… En ze durven de toekomst aan. We weten niet hoe het nu met hen gaat, maar hun getuigenis is wel de hele wereld rond gegaan.
Niet alleen Jozef moet wakker worden, wij allemaal. We krijgen deze oproep op deze vierde zondag van de Advent, de laatste halteplaats in onze verwachting van Kerstmis. Maria staat op deze zondag ieder jaar centraal, zij die over een week haar eerstgeborene zal baren. Het bijzondere echter dit jaar is dat het verhaal eigenlijk gaat over Jozef. Op zoveel afbeeldingen wordt hij voorgesteld als een oude, wat sullige man, die een beetje over zich heen laat lopen. Ik denk dat niets minder waar is. Het is groots dat hij accepteert wat/wie in Maria is neergelegd. Meer nog, dat hij de volle medeverantwoordelijkheid op zich neemt. Dat hij ons nu als het ware een nieuw scheppingsverhaal bezorgt, want het evangelie begint met de woorden: de schepping – de genesis - van Jezus Christus begon aldus... Dat is opletten geblazen, wil de evangelist ons zeggen. Hier begint iets nieuws in de geschiedenis van de mensheid. Later begint men de jaren te tellen vanaf deze geboorte.
Het is zo klein, zo kwetsbaar, zo onooglijk eigenlijk. Je kijkt er zo gemakkelijk overheen. Je kunt het ook net zo goed niet opmerken. Daarom ook zegt de profeet tegen Achaz, en tegen ons: ‘Let goed op, de Heer zelf zal u een teken schenken.’ Daarom zegt de engel in een droom tegen Jozef: ‘Ben niet bang. Vertrouw Maria, vertrouw wat er in Maria aan het groeien is. Later wordt het wel duidelijk.’ Wellicht is dat de boodschap die we vandaag nodig hebben. Schreeuwers zijn er genoeg in ons land, maar mensen die je wakker houden om te blijven vertrouwen, om te blijven bouwen aan een veilige en hoopvolle wereld zijn er niet zo veel, in ieder geval onvoldoende.
Wij kunnen die waakzame, die alerte mensen zijn. We zouden het eigenlijk moeten zijn want het hoort bij ons geloof, zo eenvoudig is het. Wij kunnen aandachtig zijn bij de kleine vruchten die al in onze schoot zijn gelegd. Waaraan denk ik dan? We hebben statushouders in onze abdij, ze maken het goed, we zijn goede buren voor elkaar. Maar hoe veranderen wij aan elkaar, want dat gebeurt toch als je met elkaar optrekt? Er liggen ook kiemen van angst in onze schoot als we luisteren naar wat er gebeurt in onze samenleving op weg naar de verkiezingen. Hoe weten wij te bouwen aan vertrouwen? We kunnen zelfs bij onszelf te rade gaan en wanneer we stil zijn geworden, luisteren naar het kleine dat ons beweegt. Ik ben echt ervan overtuigd dat ieder van iets vindt in zijn hart. ‘Haar moet ik toch eens opzoeken.’ ‘Hij heeft me iets nieuws laten ontdekken.’
Ons leven blijft spannend als we wakker blijven. De zoekende twijfel zal er altijd blijven. Maar het nieuwe dat ons in de schoot is gelegd zal zich ook ontwikkelen.
Het kan, het zal Kerstmis worden.
Joost Jansen, Abdij van Berne
