overweging op 21 augustus 2016
Ik las deze twee lezingen in Conques waar ik drie weken lang mijn medebroeders geholpen heb in hun dienst aan al die pelgrims richting Santiago de Compostela. Een gevoel van herkenning.
‘Span u tot het uiterste in…’, zegt Jezus. ‘Zij zullen uit alle volkeren uw broeders bijeenbrengen op mijn heilige berg’, zegt Jesaja. Conques ligt verscholen, ingebed als een schelp (Conques – coquille – schelp), tegen een heuvel in Zuid-Frankrijk. ‘Span u tot het uiterste in’: de pelgrims komen uitgeput aan, zeker de laatste weken met een temperatuur van boven de dertig graden. Ze komen alleen, of in kleine groepjes. De meesten hebben er al twee weken op zitten. Er is heel wat gebeurd onderweg. Want als je aan jezelf bent overgeleverd, wanneer je wat nadenkt over je leven, het mooie komt naar boven, maar ook dat wat je in je bestaan tot nu toe niet verwerkt hebt. (Ik spreek nu uit eigen ervaring, en die van anderen.) In de abdijkerk van Conques hangen grote posters waarin een maatjesproject voor jonge delinquenten wordt gepresenteerd. Jongeren tussen de 16 en de 25 jaar oud die met een maatje drie maanden een pelgrimstocht maken. Veelal naar Santiago de Compostela. Tachtig procent van deze jongeren vallen niet meer terug in hun oude ongeordende en criminele bestaan. Maar de meeste pelgrims die we in Conques ontvangen, zijn nette burgers. Maar ook zij gaan diep, ook bij hen worden de laatste krachten aangesproken en dan kun je lang niet alles meer in eigen hand houden. Iedere pelgrim wordt ’n keer ‘afgebroken’. Wat een geluk als er dan halteplaatsen zijn, oases als het ware, waar je even op verhaal kunt komen.
Op verhaal komen: het is een schitterende uitdrukking. Het wil zeggen – tenminste zo is mijn ervaring – dat het onmiddellijke verhaal van diepe ervaringen zoals een pelgrimstocht, of je eigen levensverhaal, in ontmoeting komt met de verhalen van mensen vóór je. Verhalen zoals we die nu hebben gehoord: 2500 jaar geleden bij Jesaja, 2000 jaar geleden bij Jezus. Verhalen die bewaard zijn gebleven omdat mensen zich erin herkend hebben met hun eigen wel en wee. Die ervaringen komen je echter niet aangewaaid. Je kunt ze niet bij de Coöp of bij de Jumbo, en ook niet bij de kerk kopen. Je zult het helemaal zelf moeten doen. Dat is soms ook zo moeilijk als je met al die pelgrims te maken hebt. Er zijn er die met een flinke rugzak aan leed op weg zijn gegaan. Vaak zitten hun rugzakken ook veel te vol, materieel gezien. Je zou ze graag wat willen ontlasten. Soms gebeurt het. Een van de gasten van de priorij van norbertijnen in Conques zegt me: ik ben als wandelaar van huis gegaan, maar ik ben nu een pelgrim geworden. Waar dat in zit? Een wandelaar leeft bij het moment, en daar is op zich niets mis mee. Een pelgrim beleeft zijn weg geheel anders: hij of zij weet dat hij niet meer terug kan naar een oud leven, hij gaat een nieuwe toekomst tegemoet. Vaak een toekomst met veel meer perspectief omdat je weet waarvoor je leeft.
Afgelopen zondag sloten een vijftiental jongeren in Conques een bijzondere tocht af. Zij waren van en organisatie: ‘semeurs en chemin’, zaaiers onderweg. Jongens en meisjes - 18 tot 30 jaar oud – die stukken van de weg met de wandelaars/pelgrims meelopen. Steeds met de vraag: wat houdt jou bezig? Zoals Jezus bij de Emmaüsgangers. Zij schromen niet om het over het evangelie te hebben. En als ze dan een kerkje of kapel tegenkomen – en er zijn er daar veel – dan wordt er even met die mensen gebeden. Het zijn echt jongeren van deze tijd, echt geen kwezels. Ze hebben wel de ervaring dat hun geloof in Jezus hen een prachtige synthese geeft om in een gerationaliseerde maatschappij waarin alles op cijfers en economische haalbaarheid berust, met hun verstand (natuurlijk), maar ook relationeel en spiritueel te kunnen leven. Verstand, hart en ziel: daar gaat het tenslotte om bij de boodschap die Jezus ons toevertrouwt. Niet louter het koppie, niet louter de emotie, niet louter het contact met anderen. Het gaat om een evenwichtige levensweg waarin het samenspel van verstand, hart en ziel de mens tot harmonie brengt. Ik heb deze mensen mogen ontmoeten tijdens mijn verblijf in Conques. Verstand, hart het ziel. Rationeel, emotioneel, spiritueel. Het geeft me zoveel energie dat het mijn opdracht wordt dit komende jaar. Ik hoop met u samen.
Joost Jansen, Abdij van Berne
