overweging op Allerheiligen ‘Zalig de barmhartigen want zij zullen barmhartigheid ondervinden…’ Die slagzin – want zo beschouw ik hem maar – zullen we in het komende jaar meer horen. Paus Franciscus heeft een ‘heilig jaar van barmhartigheid’ uitgeroepen.
In Rome gaat dan een speciale deur open – de heilige deur -, er zijn bijzondere aflaten te verdienen, maar het belangrijkste is wel dat de aandacht wordt gevestigd op barmhartigheid. Nu eens niet op gerechtigheid, maar op barmhartigheid. Is dat niet hetzelfde? Neen, het is niet hetzelfde. En de heiligen, alle heiligen die wij vandaag bijzonder gedenken, laten ons dat zien. Wij hebben er in onze katholieke traditie wel heel veel en geregeld komen er weer heiligen bij maar bij allen zien we dat ze in hun leven door moeilijke tijden zijn heengegaan. Ze hebben daarin barmhartigheid geleerd. Allemaal.
Nemen we de heilige Franciscus van Assisi. Nadat hij met zijn voorbeeld en zijn boodschap in korte tijd een menigte volgelingen verzameld heeft, wordt hij door zijn eigen medebroeders afgewezen. Bijna aan de deur gezet. Franciscus blijft echter mild. Hij gaat door met vergeven. Hij beroept zich niet op zijn recht maar blijft hen een warm hart toedragen. Warmhartig – barmhartig. Wie doet het hem na? Je kunt dit bij alle heiligen zien.
Zalig de barmhartigen… Gelukkig de barmhartigen… het gaat dus om zalig te worden, om gelukkig te worden. Al die mensen die ons in geloof zijn voorgegaan willen ons dit overdragen. Je hebt voor ieder aspect van het leven wel een heilige. Maar dat is niet het belangrijkste. Het belangrijkste is veeleer dat we vrienden en vriendinnen hebben die ons willen bemoedigen. We kunnen ze niet na-apen. Moeten we ook zeker niet doen. Als we hun verhalen lezen of horen dan kunnen we aangemoedigd worden.
Met een groep parochianen keken we deze week naar de film Daens, over een katholieke priester die einde 19e eeuw vocht tegen kinderarbeid en armoede, die vocht vóór de waardigheid van iedere mens. Het was muisstil toen de film afgelopen was. Iemand zei: dit gebeurt vandaag nog in Bangladesh of India. We waren allen geraakt. We kunnen niet zo doen als die priester van meer dan eeuw geleden. We kunnen ons wel laten raken, van binnen, in ons hart. Warmhartig.
Zalig de barmhartigen… over wie gaat het? Het gaat over ons. Al die zaligsprekingen die we hebben gehoord in de Bergrede van Jezus: ze gaan over ons. Wij kunnen echt niet alles, maar we kunnen wel een beetje. En als we dan de smaak te pakken hebben, dan merken we dat het geen onbegonnen zaak is. En dat we er aan groeien en er plezier aan beleven. De treurenden nabij zijn, mantelzorgers kunnen dat zijn. Vrede brengen, het is hard nodig, gelukkig zijn er veel mensen die zich daarvoor inzetten, vaak achter de schermen. De zuiveren van hart? Het is voor ieder een uitdaging want ‘zuiver van hart’ zijn vandaag, het is een uitdaging.
Zalig de barmhartigen… barmhartig, warmhartig zijn is niet voor de softies. Het vraagt misschien nog wel meer dan rechtvaardig te zijn. Rechtvaardig zijn is goed, maar barmhartig zijn vraagt soms dat je over flagrante onrechtvaardigheid heen stapt om die ander te winnen. Doen ouders dat niet bij recalcitrante kinderen? Hoeveel vaders en moeders houden zich niet in en denken: laat ik er nu maar niet op ingaan, dat helpt toch niet. Later… Waarom handel je zo? Omdat het je kind is, omdat je er voor kiest om je hart te laten meespreken. Omdat je binnenste naar dit kind gekeerd is dat uit je eigen schoot geboren is.
Gelukkig hoeven het niet alleen te doen. We hebben een grote schare vrienden en vriendinnen die ons zijn voorgegaan en met ons mee blijven trekken. Het zijn de heiligen. Het zijn ook al die anderen die ons leven hebben gegeven want morgen vieren we ook Allerzielen. Ook onze dierbare overledenen zijn niet helemaal verdwenen, gelijk de heiligen.
Onze geïndividualiseerde samenleving kan zo’n feest als Allerheiligen goed gebruiken want wij vieren dat we niet eenzaam en alleen onze weg hoeven te gaan, maar met vele vrienden en vriendinnen. Ook over de grens van de dood heen. Wij zijn rijk met al die heiligen. Samen met hen groeien we tot dat Rijk van God.
Joost Jansen, norbertijn
