In de 18e en 19e eeuw had ieder dorp een openbare school. Het bestuur van die school was het gemeentebestuur. Het was niet altijd koek en ei tussen de Dintherse bestuurders en hun schoolmeesters. Dat blijkt o.a. uit het volgende:
In 1787 richtte een Dintherse schoolmeester (tevens koster), Nicolaas Loensma, zich tot de Raad van State, omdat de regenten van Dinther hem verboden hadden om vee op het kerkhof te laten grazen, hoewel hij het gras van het kerkhof voor een gulden per jaar had gepacht.
De Raad van State gaf d.m.v. een brief van 25 mei 1787 de regenten de opdracht om aan de schoolmeester het gebruik van het gras toe te staan. Maar omdat de regenten deze beslissing van de schoolmeester moesten horen en zij van tevoren zelf niet gehoord waren, voelden zij zich zeer gegriefd. En zij lieten het er niet bij zitten. Ze schakelden een advocaat in die aan de Raad van State meedeelde dat de schoolmeester wel het recht had op het gras dat op het kerkhof groeide, maar dat hij er geen vee mocht laten grazen.
Verder lieten zij weten:
"dat het den schoolmeester niet te doen is om het gras van den kerkhof, hetwelk zij hem niet betwist hebben, maar alleen om zig aan onse beveelen, waar zig alle andere ingesetenen zonder tegenseggen gedragen, als het ware te onttrekken en te kunnen poghen: ik, Nicolaas Loensma, schoolmeester en koster van Dinther, stoor mij aan geen orders van Drossard en Regenten, maar ik weet ze wel klaar te krijgen".
Ook verdenken zij de schoolmeester ervan dat hij de regenten dwars wil zitten omdat zij hem in de zomer verplicht hebben om les te geven, wat hij anders in de zomer nooit deed omdat hij de school dan voor anderen doeleinden gebruikte:
"om redenen dat wy hem van desen zomer genoodsaakt hebben school te houden hetwelk hij anders des zomers niet deed, gebruikende alsdan de school voor een stal van zijn geiten en bokken".
Uiteindelijk besliste de Raad van State op 26 juni 1787, dat Loensma geen vee op het kerkhof mocht laten weiden, maar dat hij het gras dat op het kerkhof groeide wel mocht gebruiken. Nicolaas Loensma is op 28 december 1795 als schoolmeester ontslagen wegens de vele klachten over de onbehoorlijke schooldienst. Hij bleef evenwel koster.
De Wojstap Kroniek is het tijdschrift voor historische publicaties over Dinther, Heeswijk en Loosbroek van de Heemkundekring De Wojstap.
Dit artikel verscheen eerder in dat tijdschrift als
Enige schoolmeesters te Dinther, J. Reijnen-IJsseldijk Wojstap Kroniek, 11e jaargang, 1991, nummer 3.
Iedereen die geïnteresseerd is in dit onderwerp kan meer informatie vinden in de Heemkamer van HKK De Wojstap, geopend op woensdagmiddag van 14.00 – 16.00 uur.
Bart van Schijndel
www.dewojstap.nl
