Lezing bij Heemkundekring De Wojstap door Bernard Vissers op woensdag 12 april 2023.Ergens in de Peel onder Asten en Someren begint de Aa. Nog net op de grens met Limburg vormen kabbelende stroompjes het prille begin. Is het bij Ommel, of Nederweert?
Niemand kan precies aangeven welke van de talrijke stroompjes het echte begin is.
Al vanaf de laatste ijstijd, zo’n tienduizend jaar geleden, stroomt het water vanuit het sponsachtige hoogveen van de Peel door het Aadal naar ‘s-Hertogenbosch. Daar stroomt ze samen met de Dommel in de Dieze verder naar de Maas. Nu zo’n 70 km lang, vroeger met zijn ontelbare en grillige bochten wel 200 km.
Het leven in een beekdal is anders dan elders, want waar water stroomt, is leven. Dat wisten onze verre voorouders maar al te goed. Op de hogere gronden dicht bij de Aa vestigden zich mensen. Zo ontstond er een parelsnoer van dorpjes. De mensen profiteerden er van het goede dat de Aa te bieden had, maar het water was ook meermalen een bron van verdriet en ergernis.
Zo zorgde de Aa voor vruchtbare weilanden, het was een vaarweg, een bron van energie voor de watermolens, een drenkplaats voor het vee en rijk aan vis. Maar de Aa was ook onberekenbaar en maakte in de winters grote gebieden onbegaanbaar. De stromingen en draaikolken in het water hebben heel wat mensen het leven gekost.
In tijden van oorlog werden de bruggen afgebroken en was het bijna onmogelijk om familie aan de overkant te bereiken. Zo ging het eeuwen door, al probeerden de mensen de Aa naar hun hand te zetten. Zo was de Aa eerst kronkelig en werd recht gemaakt. Het water stroomde vervolgens met hoge snelheid weg. Dus kwamen er stuwen en later kwamen de bochten weer terug. Het water was eeuwenlang schoon en vol leven, maar werd in het midden van de vorige eeuw een open riool. Toen kwam het besef dat dit niet kon. Inzichten blijven veranderen. Het is in ieders belang dat de natuur netjes wordt doorgeven aan onze volgende generatie. Zo zijn de ontwikkelingen in het Aadal eigenlijk een afspiegeling van de veranderingen in de maatschappij.
De Aa heeft grote invloed gehad op de geschiedenis van de bewoners in haar stroomgebied. Eind jaren dertig werden werklozen verplicht te werk gesteld om de Aa te vergraven. De toenmalige bewoners van Huize Zwanenburg hebben dit vastgelegd op enkele unieke foto’s die onze spreker per toeval op het spoor kwam.
Al met al een verhaal van mensen en natuur in ontwikkeling.
Aanvang 20.00 uur in het gildehuis naast de Heemkamer van de Heemkundekring, Raadhuisplein 21a Dinther. Inloop vanaf 19.30 uur. Leden gratis; niet-leden € 3,=
Tijdens de inloop kunt u genieten van een doorlopende presentatie van natuurbeelden langs de Aa en haar zijbeken van Asten tot Den Bosch.