Gemis, verdriet, soms ergens ook een gevoel van dankbaarheid. Maar altijd: ik weet niet wat er na de dood gebeurd is met de mens waarvan ik houd. Het ongewisse van de dood, en ook het onherroepelijke van de dood. Niemand ontkomt aan magere Hein.
Maar Allerzielen is niet een dag om ons vrees aan te jagen zoals dat bij Halloween de bedoeling is. Halloween pakt de lugubere kant op van het mysterie van de dood. Allerzielen heeft een veel liever beeld: gedenken van de lieve doden, vertrouwen dat hij of zij nu geborgen is bij God. Het vertrouwde van het eeuwige licht, van de rust, van het samen: mensen hier beneden en mensen ‘boven’. We hebben met elkaar te maken en daarom is het goed hierbij stil te staan, net zoals je even stilstaat bij het graf van een dierbare.
Het gaat bij Allerzielen altijd om ontmoeting. Allereerst de ontmoeting van elkaar in deze kerk. Bij het gedenken van de overledenen zoek je elkaar altijd op. Zelfs als een dakloze overleden is waarvan de familie onbekend is, dan zorgt de gemeente er altijd voor dat er een paar mensen zijn die bij de begrafenis of crematie aanwezig zijn. Zo fundamenteel blijkt dat onder mensen te zijn.
Er is echter ook de ontmoeting met het verhaal van de overledene. Door dit verhaal komt hij of zij weer bij ons binnen. Wij verhouden ons opnieuw met hem. We denken aan hem, we praten over haar. Dat is solidariteit, dat is duurzaamheid. Gek hè, spreken over solidariteit en duurzaamheid op Allerzielen? Met het feest van Allerzielen wordt op een bijzondere manier duidelijk hoe ons geloof werkt. Het is geen geloof van: ik geloof het wel. Het is een geloof in een voorbij aan de grens van de dood. Over de grens van de dood heen blijven wij verbonden en solidair met de lieve mensen die ons zijn voorgegaan. Zij zijn niet voorgoed verdwenen én ik denk dat zij ook rekenen op onze aandacht en gebed.
Dit is niet alleen een kwestie van solidariteit, ik vind dat het ook iets zegt over duurzaamheid. Duurzaamheid koppelen wij vaak aan energie, aan dingen, aan voedsel. Duurzaamheid mogen we ook koppelen aan onze relaties, de relaties als wij nog hier op aarde rondlopen (en dat is al kwetsbaar genoeg) maar ook de relaties wanneer de dood ons van onze geliefden heeft gescheiden. Daarom kan de profeet Jesaja al eeuwen vóo1r Jezus het hebben over een groot gastmaal dat aangericht is, dus een feestmaal. Er is ontspanning, er is ontmoeting, er is he goede gevoel dat je bij elkaar hoort. Een grandioos perspectief.
Uiteindelijk gaat het om een ontmoeting met God, dat afgrondelijk geheim van ieders leven. Niemand is ontslagen van het sterven. De paus zei gisteren in een videoboodschap: als je de dood negeert is dat al het begin van je sterven. Hij wil hier mee zeggen dat die uiteindelijke ontmoeting met het geheim van je leven, de voltooiing als je wilt die plaatsvindt als je sterft (je kunt niets meer af of aan doen aan je leven) moet je niet uit de weg gaan. Je kunt er ontspannen mee leven dat je eens ook afscheid zult nemen van dit leven in het vertrouwen dat je uiteindelijk geborgen bent in God.
Allen aan wie we in deze viering heel speciaal denken, al onze lieve overledenen, zijn ons voorgegaan. Dat is heel wat, wat we nu zeggen: zijn ons voorgegaan. Ik hoop dat voor velen van ons het nog heel lang zal duren voordat we hen volgen. De mooie boodschap van Allerzielen is nu dat we er niet bang voor hoeven te zijn. Er blijft solidariteit, onder ons met elkaar, solidariteit met onze overledenen, solidariteit met onze God. Dat geeft rust, dat geeft ook perspectief. Alle grote filosofen hebben hierover nagedacht, moeten ze doen. Wij als gelovigen staan er één keer per jaar met elkaar bij stil op deze dag van Allerzielen. Dat maakt ons tot mensen die niet de kop in het zand steken maar helder van geest blijven en reëel. Het makt ons tot mensen bij wie God zich veilig voelt en dan vindt Hij het ook fijn om ons een keer te ontvangen zoals Hij dat gedaan heeft met allen die ons zijn voorgegaan, onze lieve overledenen. En als zij in vrede zijn, kunnen wij dat ook zijn.
Joost Jansen, pastoor